Afrikaanse landen omarmen blauwe economie

Kenia, Tanzania, Zuid-Afrika, Mauritius, de Comoren, Madagaskar en de Seychellen hebben al een ministerie van Financiën, Handel en Blauwe Economie. Daarmee erkennen ze de noodzaak hun economieën te diversifiëren.

“De Afrikaanse Unie is ook voorstander van de blauwe economie, waarin bronnen zoals oceanen, meren en rivieren worden gebruikt voor sociaaleconomische verandering”, zegt Danson Mwangangi, een onafhankelijke onderzoeker en analist.

Landbouw

Voor agrarische economieën zoals Kenia, zegt hij, is landbouw alleen niet voldoende voor een gezonde economie. “De sector heeft met te veel uitdagingen te maken, zoals minder geschikte landbouwgrond, ziekten en onvoorspelbaar weer.”

Uit statistieken van de Wereldbank blijkt dat de maisproductie in Kenia in 2017 daalde met 20 tot 30 procent als gevolg van droogte en besmetting met de legerworm. Experts dringen er bij Afrikaanse landen op aan te diversifiëren en verder te kijken dan land. De blauwe economie heeft volgens hen veel potentieel.

Oceanen

De Wereldbank en het VN-Ontwikkelingsprogramma (UNDP) zetten in een dit jaar verschenen beleidsbrief ook in op de blauwe economie. Mwangangi zegt dat die een positieve invloed kan hebben op de Afrikaanse internationale handel, de voedselzekerheid en energievoorziening.

Hernieuwbare energie uit oceanen kan voorzien in 400 procent van de huidige wereldwijde energiebehoefte, volgens het Internationaal Energie Agentschap (IEA). “Zeventig procent van de Afrikaanse landen zijn kustlanden of eilanden”, zegt Caesar Bita, archeoloog bij National Museums of Kenya. “Die kostbare kustlijn moeten we koesteren.” Hij zegt dat de ‘blauwe wereld’ de levens van mensen in kustdorpen kan veranderen.

John Omingo, hoofd commerciële vaart bij de Keniaanse Maritieme Autoriteit, zegt dat er tot nu toe erg weinig gedaan is om de kustwateren, rivieren en meren te gebruiken voor economisch gewin. “De Afrikaanse kustlijn is 31.000 kilometer lang. Toch bedraagt de handel tussen Afrikaanse landen slechts 11 procent van het totale handelsvolume. Dat is veel lager dan in de Associatie van Zuidoost-Aziatische landen, Europa en Amerika.”

Scheepvaart

Bita zegt dat Afrika het grootste eiland op aarde is, met de Atlantische Oceaan in het westen, de Indische Oceaan in het oosten, de Antarctische Oceaan in het zuiden en de Middellandse Zee en Rode Zee in het noorden. “Toch is de scheepvaart geen sector van betekenis in Afrika. Minder dan 1,2 procent van de schepen wereldwijd is eigendom van Afrikaanse ondernemingen.”

In november houdt Kenia in samenwerking met Canada de Sustainable Blue Economy Conference in Nairobi, een teken dat de blauwe economie langzaam op stoom komt, zeggen experts. Op de conferentie wordt gesproken over mogelijkheden tot duurzame exploitatie van de oceanen, rivieren en meren.

“Dat deze conferentie in Afrika wordt gehouden, met Canada als partner, is een strategische insteek die laat zien dat het continent een belangrijke speler is. Enkele van de belangrijkste uitvalspoorten voor internationale handel bevinden zich in Afrika”, zegt Bita.

Zuid-Afrika

Mwangangi zegt dat Afrikaanse landen zich moeten bezinnen op hun individuele capaciteiten en zich elk op hun eigen manier moeten inzetten voor de blauwe economie, zodat ze er het meest van profiteren. “Er bestaat geen one-size-fits-all oplossing. Elk land moet evalueren welke bronnen ter beschikking staan en hoe die het beste gebruikt kunnen worden. Aan de Indische Oceaan hebben we bijvoorbeeld Zuid-Afrika en Mauritius, landen die vaak kiezen voor een industriële benadering”, legt hij uit.

Operatie Phakisa, een nationaal Zuid-Afrikaans ontwikkelingsplan, zet al in op de blauwe economie. Het land hoopt daarmee voor 2030 een miljoen nieuwe banen te creëren en daarmee 13 miljard dollar voor de economie te genereren.

Mauritius, een van de kleinste landen in de wereld, heeft territoriale wateren van de omvang van Zuid-Afrika. Daarmee is het kleine land een van de sterkste blauwe economieën in Afrika. Mauritius is het meest welvarende land van Afrika, gerekend naar het inkomen per hoofd van de bevolking in 2015. Bita voegt eraan toe dat Mozambique, dat aan de Indische Oceaan ligt, gezien wordt als het land met de meest diverse natuurlijke hulpbronnen.

Niet duurzaam

Kenia zet in zijn ontwikkelingsplannen in op zeetransport, logistieke diensten, visserij, aquacultuur, toerisme en mijnbouw zoals olie- en gaswinning, zegt Bita. Milieu-experts, inclusief Bita, zien echter ook dat landen in de komende tien jaar een snelle ontwikkeling willen, waarin te weinig oog is voor duurzaamheid.

“Dat is een probleem, aangezien de oceanen ook hun beperkingen hebben. Zo weten we bijvoorbeeld uit onderzoek dat minstens 90 procent van de grootste roofvissensoorten zijn verdwenen uit de oceanen”, waarschuwt Bita.

De blauwe economie zal Afrika alleen winst opleveren als er strategieën worden ontwikkeld waarin exploitatie en duurzaamheid samengaan, zegt hij.