Klimaatvluchtelingen veroorzaken bevolkingsexplosie in Bengalese sloppenwijken

Bangladesh, een land dat bijna vijf keer groter is dan België, telt 160 miljoen inwoners. Volgens een schatting van de Wereldbank leeft iets meer dan een kwart van die bevolking in steden, maar die verhouding verandert snel. De hoofdstad Dhaka telt nu ongeveer 12 miljoen inwoners, en volgens sommige bronnen komt daar elk jaar een half miljoen migranten bij. Velen komen van de kustgebieden en uit dorpen aan de oevers van de talloze rivieren die het land doorsnijden.

Ahsan Uddin Ahmed, de directeur van het Centrum voor Mondiale Verandering, een Bengalese organisatie, schat dat erosie, verzilting en te vochtige bodems elk jaar tot 100.000 Bengalese boeren naar de steden doen vluchten. Overstromingen zetten nog veel meer mensen in beweging.

Het laaggelegen Bangladesh wordt steeds vaker getroffen door overstromingen, het gevolg van stormen en overvloedige neerslag. Waarschijnlijk worden die extreme weersomstandigheden in de hand gewerkt door de klimaatverandering.

Sloppenwijken

Klimaatvluchtelingen kiezen vaak voor de steden. Dhaka is bijvoorbeeld goed voor meer dan 30 procent van het bruto binnenlands product van het hele land en biedt dus veel werkgelegenheid. Maar de levensomstandigheden van veel nieuwkomers in Dhaka zijn slecht. Volgens het Centrum voor Stedelijke Studies, een Bengalese denktank, leefden er in de hoofdstad in 2005 al 3,4 miljoen mensen in sloppenwijken. Nurun Nabi, een hoogleraar aan de Universiteit van Dhaka, schat dat er nu in heel het land ongeveer 17 miljoen mensen in sloppenwijken wonen.

De bewoners van de sloppenwijken leren weinig over gezinsplanning, kunnen moeilijk aan veilige anticonceptie komen en hebben geen sociaal vangnet. Daardoor krijgen ze liefst veel kinderen, in de hoop dat die hun ouders op hun oude dag zullen helpen. Volgens een officieel onderzoek naar de gezondheid van Bengalese stedelingen in 2006 krijgen vrouwen in de sloppenwijken gemiddeld 4,5 kinderen, twee kinderen meer dan het nationale gemiddelde.

Terwijl het Bengalese geboortecijfer in de voorbije decennia fors gedaald is, is de bevolkingsgroei in de steden nog helemaal niet onder controle. De steden zullen de komende decennia dan ook voor steeds grotere economische, sociale en ecologische problemen komen te staan.

Meer onderwijs en gezondheidszorg

Volgens Ahmed van het Centrum voor Mondiale Verandering moet de overheid in de eerste plaats zorgen voor meer onderwijskansen en gezondheidszorg voor vrouwen en meisjes in de sloppenwijken. Internationale studies hebben aangetoond dat de geboortecijfers op die manier gegarandeerd teruglopen.

M.M. Neazuddin, directeur-generaal van het Bengalese Directoraat voor Gezinsplanning, zegt dat zijn dienst dit jaar nog een programma lanceert om de bevolkingsgroei in de sloppenwijken in te dammen. Maatregelen die in het verleden succesvol bleken, kunnen daarbij opnieuw worden ingezet. In het verleden werden er in Bangladesh bijvoorbeeld van deur tot deur gratis voorbehoedmiddelen uitgedeeld. Nu zijn die gratis middelen alleen nog in gezondheidscentra te krijgen, maar vooral voor inwoners van sloppenwijken is dat vaak te ver lopen.