Patagonië wil zelf voorzien in energie

De zuidelijke regio Aysén in de Chileense wildernis van Patagonië, heeft de hoogste energiekosten van het land. De regionale hoofdstad Coyhaique is de meest vervuilde stad van het land, terwijl de regio een groot potentieel heeft voor energie uit waterkracht en wind.

Het grootste deel van de bevolking keerde zich tegen de bouw van de controversiële HidroAysén-dammen. De publieke druk leidde ertoe dat de regering van de socialistische president Michelle Bachelet dat waterkrachtproject op 10 juni afblies. Nu die strijd gewonnen is, bezint de regio zich op een manier om autonomie op het gebied van energie te bereiken.

"Aysén is het mekka van de Chileense waterkrachtcentrales. Desondanks bestaat hier een elektriciteitsmonopolie dat ertoe leidt dat voor 28 procent van de energieopwekking nog steeds diesel wordt gebruikt", zegt activist Peter Hartmann, lid van de Defensieraad voor Patagonië.

Brandstof, zegt Hartmann, kost bijna dubbel zoveel in Aysén als in de hoofdstad Santiago. De regio Aysén, waarvan de hoofdstad 1.629 kilometer ten zuiden van Santiago ligt, is het hart van de wildernis van Patagonië. Aysén heeft ruim 108.000 vierkante kilometer gletsjers, altijd groene bossen, fjorden, eilanden, kanalen, meren en snelstromende rivieren.

"Aysén heeft natuurlijke hulpbronnen en ondernemende mensen", zegt Miriam Chible, een sociaal activist. "Er zijn duidelijke seizoenen, waardoor het mogelijk is planningen te maken. Bovendien ligt het vlak tegen Argentinië aan. Dat geeft het enorme potentie, omdat het onderdeel is van het binationale gebied Patagonië."

Nat hout

Coyhaique, de bestuurlijke en economische hoofdstad van de regio, wordt omringd door besneeuwde bergen. Paradoxaal genoeg is dit echter ook de meest vervuilde stad van Chili. Dat komt doordat de 56.000 inwoners voornamelijk groen, nat of met mos begroeid hout gebruiken om te koken en hun huizen te verwarmen. In de regio ligt de temperatuur een groot deel van het jaar onder nul.

Bovendien zijn de huizen in de regio slecht geïsoleerd. Bijna 10 procent van de bevolking is arm – minder dan het landelijke gemiddelde van 11,7 procent –  maar daarvan is 4,2 procent extreem arm. Landelijk is dat 3,7 procent. Hartmann legt uit dat de helft van de huizen in de stad niet geïsoleerd is. Hij verwijst daarmee naar de door de overheid gesubsidieerde woningbouw, die hij "anti-sociale huisvesting" noemt.

Brandhout is echter onderdeel van de cultuur van de Patagoniërs, die zo'n  5.200 euro per jaar betalen om hun huizen te verwarmen met groen, nat of mossig hout. Dat hout kost 24 euro per kubieke meter, terwijl droog hout 42 euro kost.

Dure energie

Chili importeert 97 procent van zijn fossiele brandstoffen en waterkracht maakt 40 procent van de energiemix uit. Het land is nog sterk afhankelijk van vervuilende fossiele brandstoffen die energiecentrales aandrijven.

Door het gebrek aan energiebronnen, is de prijs van elektriciteit in Chili per megawattuur (MWh) het hoogste van heel Latijns-Amerika: meer dan 119 euro, vergeleken met 41 euro in Peru, 30 euro in Colombia en 7,50 euro in Argentinië. In Aysén zijn kosten per MWh het dubbele van het nationale gemiddelde. In de regio komt 54,2 procent van elektriciteit van traditionele thermische centrales, 41,7 procent van waterkrachtcentrales en 4,1 procent van windenergie.

De tegenstanders van het HidroAysén-project hebben nu een nog ambitieuzer doel: regionale energiesoevereiniteit. "We willen een ander soort economische ontwikkeling in Aysén stimuleren", zegt Miriam Chible, lid van de Presidentiële Adviescommissie voor Regionale Ontwikkeling en Decentralisatie en opgegroeid in Coyhaique. De in april opgerichte adviescommissie richt zich op onconventionele hernieuwbare energie. "Het idee is om eerst een eigen energieproject op poten te zetten en dan ons eigen ontwikkelingsmodel."

De activiste zegt dat de milieubeweging een rol ziet voor kleinschalige waterkrachtcentrales die minder impact hebben op het milieu, windenergie, zonne-energie en geothermische energie. Chible heeft zelf 24 zonnepanelen op haar restaurant in het centrum van Coyhaique. Net als haar, zijn tientallen families bezig met hernieuwbare energie.

Ledlampen

Chible is lid van de zes maanden geleden opgericht Zonnecoöperatie. Die is van plan om tegen korting een grote hoeveelheid ledlampen in te kopen voor leden van de coöperatie. "We hebben ook energiemeters die laten zien hoeveel energie we dagelijks verbruiken en we houden workshops", zegt ze.

De regio Aysén heeft volgens de regionale minister voor Energie, Juan Antonio Bijit, de capaciteit om aanzienlijke hoeveelheden energie op te wekken uit waterkracht en wind. "En zelfs met zonnepanelen behalen we goede resultaten." Belangrijk is, zegt hij, om de bevolking te laten participeren in plannen voor hernieuwbare energie. Iets wat volgens hem geen probleem is, omdat  "deze kwestie erg leeft bij de bevolking."