Ontwikkelingsgeld "verdwijnt" in Haïti

Het Projet de développement communautaire participatif (Prodep) was een acht jaar lopend ontwikkelingsproject in Haïti waarbij geïnvesteerd werd in infrastructuur en landbouw. Het gaat om zogenaamde CDD-projecten, waarbij  lokale mensen en organisaties worden gestimuleerd om zelf met doelstellingen en projecten op de proppen te komen.

Uit een grootschalig onderzoek van Haiti Grassroots Watch (HGW) blijkt dat de miljoenen euro's van Prodep de kwetsbare democratie hebben geschaad en dat Haïti waarschijnlijk nog afhankelijker van ngo's is geworden. Twee economen van de Wereldbank komen bij een studie van honderden gelijkaardige projecten grotendeels tot dezelfde conclusie.

Kapotte machines

In Bainet, een kleine kustplaats waar HGW terreinonderzoek deed in 2011 en 2012, was het niet moeilijk om verschillende mislukkingen vast te stellen. Volgens de betrokken partner Pan-American Development Foundation (PADF) financierde Prodep hier zestig projecten, waarvan meer dan 70 procent "geslaagd" zijn.

Maar journalisten die twee projecten bezochten, kwamen tot een ander besluit. Het eerste was een waterzuiveringproject, waarvoor de Vrouwenorganisatie van Bainet 14.000 euro had gekregen maar die nooit heeft gedraaid. "Prodep/PADF gaf ons machinerie die niet werkte", getuigt een vrouw anoniem. Ze toont hoe de machines achter de rolluiken stof liggen te vergaren.

Ook een nabijgelegen cybercafé is vergrendeld. Het werd uitgebaat door de organisatie Landbouwers in Actie, die daar volgens documenten van de Wereldbank 15.000 euro voor kreeg. Het project viel stil op 12 januari 2010, de dag van de dodelijke aardbeving, aldus coördinator Saint-Gladys Fleuranville. "Jammer, want het is het enige internetcafé voor deze gemeenschap."

Arsel Jerome van PADF, die hun Prodep-programma leidt, weet dat beide zaken dicht zijn. "Ze zijn een beetje amateuristisch begonnen", geeft hij toe. Deze en meer dan honderd andere van de 700 projecten moeten volgens hem bijgesteld of versterkt worden. Maar Jerome weigert van corruptie of verspilling te spreken. Voor hem zijn het "administratieve problemen".

Gestolen materiaal

HGW bezocht nog vier andere projecten in de streek. Een geitenproject in de heuvels aan de overzijde van de rivier Bainet lijkt wel een succes. "Vroeger hadden weinig van onze leden geiten. Nu heeft bijna iedereen er een omdat onze organisatie projectgeld kreeg", getuigt Alezi Jean Bastien.

Maar drie andere projecten doen dan weer de wenkbrauwen fronsen. In het meest beruchte geval kreeg een ontwikkelingsorganisatie (OD9S) 13.000 euro voor een vissersproject. Onmiddellijk ontstond er tweespalt binnen de organisatie over hoe het geld moest worden besteed.

De vissers trokken aan het langste eind en kochten nieuw materiaal, maar een motor werd gestolen en andere zaken verdwenen. Vandaag zijn de boten onbruikbaar. En erger nog, OD9S bestaat niet meer. "Het project leidde tot de ontbinding van de organisatie", vertelde een visser aan HGW.

Verdwenen projecten

Iets verderop kreeg een vrouwenorganisatie geld om een maïsmolen te installeren, maar het is uiteindelijk een man die de molen uitbaat. Of wat te denken van een gemeenschapswinkel in Bainet, die dezelfde producten aan dezelfde prijs verkoopt als andere winkeltjes in de buurt en daarom maar weinig klanten over de vloer krijgt.

HGW besluit dat Prodep in en rond Bainet niet aan 70 procent geslaagde projecten komt, en dat wordt bevestigd door een lid uit het comité dat voor Prodep de projecten uitkoos.

"De projecten draaiden anders uit", meent landbouwer Emile Theodore. "De meeste van hen zijn verdwenen. Je vindt er geen spoor meer van terug. Andere worden gerund door een koppel, zoals de gemeenschapswinkel."

De Wereldbank zegt dat ze in 2012 een evaluatie heeft gedaan en dat er twee technische audits zijn uitgevoerd op 160 (van de 1700) deelprojecten en 20 trainingsprogramma's. De instelling noemt 60 procent van de deelprojecten geslaagd, 20 procent zou hervormd of versterkt worden en 20 procent heeft niet de verwachte resultaten opgeleverd.

HGW heeft drie maal de evaluatie opgevraagd bij het regeringspersoneel voor de uitbetaling van ontwikkelingsprojecten. Hoewel de studie haar beloofd werd, heeft HGW ze nooit ontvangen.

"Algemeen strookt het resultaat met de internationale ervaringen met dit soort ontwikkelingsprojecten die steunen op de gemeenschap", besluit Laurent Msellati, sectormanager van de Wereldbank.

Lees ook: Ontwikkelingsproject tast sociaal weefsel in Haïti aan.