Mexicaanse maïsboeren schakelen over op marihuana

De Mexicaanse prijzen voor maïs- en andere landbouwproducten zijn in 1994 gevoelig beginnen dalen. De oorzaak was het Noord-Amerikaanse Vrijhandelsverdrag (Nafta), dat toen in werking trad.

Boeren met minder grond en kleinere oogsten ondervonden de grootste nadelen van die prijsdalingen. Ze waren daarom een geschikte prooi voor de maffia's van drugstrafikanten.

Kartels van Sinaloa en Juárez

"Dat zie je in regio's met arme boeren, waar de prijs in elkaar gestort is en de productiviteit laag is", zegt Víctor Quintana van het Frente Democrático Campesino (Democratisch Boerenfront) in de noordelijke deelstaat Chihuahua. "Ze zoeken hun toevlucht tot de drugstrafikanten, die hen geld of grond lenen."

Het inheemse Pima-volk bijvoorbeeld, dat in Chihuahua en buurstaat Sonora leeft, levert volgens Quintana de grondstof voor Mexicaanse drugsbendes die de Amerikaanse markt bedienen.

"Dat proces is al sinds de jaren tachtig bezig, maar is toegenomen met de komst van de kartels van Sinaloa en Juárez." Beide maffia's zijn verwikkeld in een strijd om de macht in de grensstreek.

Bakermat van de maïs

Maïs heeft een bijzondere symboolwaarde voor Mexico. Het land geldt als de bakermat van het gewas, met 59 inheemse rassen en 209 variëteiten. Maïs is nog steeds een cruciaal onderdeel van de Mexicaanse maaltijden.

Het land produceert jaarlijks 22 miljoen ton maïs maar moet ook 10 miljoen ton invoeren om aan de vraag te beantwoorden, zeggen het ministerie van Landbouw en productentenorganisaties.

Ongeveer 3 miljoen boeren hebben samen 8 miljoen hectare maïsland. Onder hen zijn er 2 miljoen boeren die maïs uitsluitend voor eigen gebruik verbouwen.

Producent van marihuana

Ook voor politicoloog Omar García Ponce van de Universiteit van New York hangt "de achteruitgang van de economie in de maïszones nauw samen met de drugsteelt." Dat komt doordat Mexico een van de belangrijkste producenten van marihuana en papaver geworden is.

García Ponce publiceerde vorig jaar, samen met collega's Oeindrila Dube en Kevin Thom, een studie over de Mexicaanse drugsteelt en de gevolgen voor de maïsboeren. De conclusie was dat de forse prijsdaling als gevolg van de Nafta-regels aanleiding heeft gegeven tot illegale teelten in de zones die klimatologisch het meest geschikt zijn voor maïs.

In de periode van 1990 tot 2005 daalde de maïsprijs met 59 procent. Daardoor daalden de inkomsten voor de maïsproducenten met 25 procent. Tegelijk steeg het aantal moorden die met drugshandel verband houden met gemiddeld 62 procent in de maïszones.

Door wereldwijde voedselcrisis van 2007 ging de maïsprijs dat jaar met 8 procent omhoog: het aantal aan drugs gerelateerde moorden daalde met 12 procent.

100.000 hectare vernietigd

Van december 2006 tot november 2012, de regeerperiode van Felipe Calderón, vernietigde het leger bijna 100.000 hectare marihuana en 86.000 hectare papaver. Calderóns opvolger, Enrique Peña Nieto, liet vorig jaar 5000 hectare marihuana en 14.000 hectare papaver vernietigen.

In de maïszones zelf is het thema taboe. Er doen alleen geruchten de ronde over boeren die illegale gewassen hebben staan tussen hun andere percelen, maar niemand durft er openlijk over praten.