Internetactivisme bloeit op in Malawi

Vorige week zaterdag kwam het officiële regeringsbericht pas, maar al twee dagen lang gonsde het op Facebook van de geruchten dat president Bingu wa Mutharika zou zijn overleden. Toen vicepresident Banda vervolgens als opvolgster werd aangesteld, barstte de online activiteit helemaal los, ook op twitter, waar heel enthousiast werd gereageerd.

Overgestapt

Banda zal de corrupte functionarissen moeten aanpakken en de kritische donoren weer voor zich moeten winnen. Ze zal daarbij in de gaten worden gehouden door internetgebruikers die vorig jaar  een grote rol zijn gaan spelen. Toen werd het land opgeschrikt door hevige protesten. Nadat de autoriteiten private nieuwszenders en websites hadden afgesloten, stapten Malawianen over op sociale media om de demonstraties, die twee dagen duurden, te volgen. Ze deelden foto's en video's van mishandelingen en informatie over de politieactiviteiten, en startten prodemocratische blogs en Facebookgroepen op.

"De regering wil de informatiestroom steeds meer controleren", zegt Arnold Munthali van de afdeling nieuwe media van het mediabedrijf Blantyre Newspapers. "Sociale media hebben een bevolking gecreëerd die sociaal vrijer en politiek bewuster is. De regering staat daar machteloos tegen."

Toen in januari dit jaar, na klachten van de president over de manier waarop vrouwen zich kleden, een groep modieus geklede vrouwen door marktkooplui werd uitgekleed, kwamen vrouwen online in actie. Ze voerden campagne tegen geweld tegen vrouwen, adverteerden in landelijke media en bereikten vijfduizend mensen via Facebook. Bijna een derde van hen accepteerde via Facebook een uitnodiging voor een vreedzame sit-in.

50 procent groei

Volgens de site socialbakers.com waren er in maart intussen ruim 132.500 Facebookgebruikers in Malawi. Al is dat nog geen procent van de 15 miljoen Malawianen, het is toch 50 procent meer dan een jaar eerder. Het belang van sociale media groeit, in een land waar maar 4,5 procent van de inwoners toegang heeft tot internet.

Toen in februari de prominente mensenrechtenadvocaat Ralph Kasambara werd gearresteerd, verschenen er op Facebook direct steunbetuigingen. Na acht dagen werd hij op borgtocht vrijgelaten. Volgens Kasambara zelf speelden sociale media een cruciale rol. "Het bracht een nationeel probleem in een wereldwijde context, en daardoor kregen onze vrienden bij het Internationaal Gerechtshof informatie over wat er gebeurde."

Er zijn ook risico's. Regeringsfunctionarissen kunnen ook anoniem meedoen en zo uitgesproken individuen beter in de gaten houden. En net zo snel als de juiste geruchten over de president zich verspreidden, verspreiden zich ook onjuiste berichten en desinformatie.

Overigens worden sociale media ook ingezet om de meer praktische problemen van het leven in Malawi aan te pakken. Zo heeft een groep Malawianen de Malawi Fuel Watch opgezet, een Facebookgroep met 7400 leden die informatie delen over de brandstofprijzen in het land. Heel handig, vindt de 27-jarige Billy Ngoma. "Je staat soms zes tot acht uur in de rij om uiteindelijk maar 25 liter brandstof te krijgen. De Fuel Watch-groep helpt ons. Nu weten we welk benzinestation in elk geval genoeg voorraad heeft."