Hondurese jongeren manifesteren elke week met duizenden

Sinds eind mei komen elke vrijdag duizenden Hondurezen op straat in hoofdstad Tegucigalpa en vijftig andere steden. Velen dragen fakkels.

De betogers eisen de oprichting van een internationale commissie die een einde maakt aan de corruptie in het Centraal-Amerikaanse land, naar het voorbeeld van Guatemala, waar in 2007 een gelijkaardige commissie van start ging.

Grootste corruptiezaak in 50 jaar

De burgerbeweging, die zich de Verontwaardigde Oppositie noemt, wordt aangevoerd door jonge indignado’s en brengt mensen van alle leeftijden samen, vooral uit de middenklasse.

De rechtstreekse aanleiding van het protest is de fraude van 200 tot 300 miljoen euro bij het Hondurese Instituut voor Sociale Zekerheid (IHSS). Volgens het onderzoek is betaald voor vervallen medicijnen, zijn apparaten voor te hoge prijzen aangekocht en werd geld afgeleid naar de laatste presidentscampagne van de rechtse Nationale Partij (PN), die sinds 2010 aan de macht is.

Het gaat om de grootste corruptiezaak van de laatste vijftig jaar in Honduras.

Gestorven familieleden

De Hondurezen zijn vooral boos omdat het hier over de gezondheidszorg gaat en de openbare ziekenhuizen met een tekort aan medicijnen kampen. “We hebben allemaal vrienden van wie familieleden gestorven zijn omdat er een tekort aan medicijnen is. Dat verenigt ons," zegt de 27-jarige Gabriela Blen, oprichter van de Verontwaardigde Oppositie. “Via de sociale media vertelden we elkaar dat we hier niet onverschillig konden bij blijven. Zo ontstond het idee om fakkeltochten te organiseren.”

In het begin was hun aanhang beperkt. “We betoogden met nauwelijks vijftig tot honderd mensen voor het gebouw van de Sociale Zekerheid. Zie ze daar lopen, die gekke jongeren, zeiden ze. Maar nu, als bij wonder, is alles veranderd. Elke vrijdag zijn we met duizenden. We manifesteren met fakkels, vreedzaam, om te eisen dat er gerechtigheid komt, dat er een einde komt aan de straffeloosheid.”

Aanvankelijk zwegen de media over het protest maar door de groeiende opkomst berichten zij nu ook over het protest, al doen ze vooral hun best om het te marginaliseren en in diskrediet te brengen.

Bemiddeling van VN

De president heeft nu de bemiddeling van de VN en de Organisatie van Amerikaanse Staten (OAS) gevraagd. De VN stuurden al een verkennende missie; over enkele weken volgt een rapport. Ook de OAS gaat in op de vraag.

De regering stelde ondertussen een strijdplan voor tegen straffeloosheid en corruptie. Maar daarin is geen sprake van een internationale commissie.

De indignado’s wijzen het voorstel daarom af. Ze willen pas praten met de regering als er een internationale commissie komt. Ze vroegen al de steun van de VN en de VS voor de oprichting van zo’n commissie.

Geld voor verkiezingscampagne

Het was president Juan Orlando Hernández, die vorig jaar zijn ambtstermijn begon, die aanvankelijk opdracht gaf tot het onderzoek naar de fraude. Hij had wellicht niet gedacht dat de druppel die de emmer zou doen overlopen, net het geld was dat voor zijn verkiezingscampagne had gediend. Hij ontkent zelf elke persoonlijke betrokkenheid bij het schandaal.

In het schandaal is momenteel sprake van tien cheques van 135.000 euro voor de PN-campagne, maar experten zeggen dat dit bedrag nog kan oplopen naarmate het onderzoek vordert. Hernández verzekert dat zijn partij het geld zal teruggeven.

Een tiental mensen wordt momenteel verdacht, onder wie voormalige ministers van Volksgezondheid, een voormalig IHSS-bestuurder en een invloedrijk zakenman. Maar de lijst zal nog langer worden, en naar alle verwachting worden ook machtige figuren van de regerende partij in verdenking gesteld.

Een van de meest corrupte landen

Honduras telt 8 miljoen inwoners. 60 procent van de gezinnen leeft in armoede, 40 procent in extreme armoede.

Volgens Transparency International is Honduras een van de meest corrupte landen van Latijns-Amerika, samen met Venezuela, Paraguay en Nicaragua.

Een ander fundamenteel probleem vormen de hoge misdaadcijfers en de daarmee gepaard gaande straffeloosheid. In 2014 werden 68 moorden per 100.000 inwoners gepleegd. Daarmee is Honduras een van de meest gewelddadige landen ter wereld.

Meer dan 60 procent van het bevolking bestaat uit jongeren.

“Het is een beweging van de middenklasse”, zegt socioloog Eugenio Sosa, expert in sociale bewegingen. “En we zie ook hoe de jongere generatie de huidige politieke klasse uitdaagt.”